Javascript häzirki wagtda brauzeriňizde ýapyk.JavaScript ýapyk bolsa, bu web sahypasynyň käbir aýratynlyklary işlemez.
Specificörite jikme-jiklikleriňiz we gyzyklanma bildirýän dermanlar bilen hasaba alyň, giňişleýin maglumatlar bazamyzdaky makalalar bilen üpjün edýän maglumatlaryňyza gabat geleris we derrew PDF göçürmesini e-poçta bilen ibereris.
Ding Jingnuo, Zhao Weifeng, ýokanç keseller bölümi, Suzhou uniwersitetiniň ilkinji şahamçasy, Jiangsu welaýatynyň Suzhou şäheri, 215000 Tel.5 ýyl dowamlylygy bilen iýmit siňdiriş ulgamynyň çişleri 14.1%.HCC hassalarynyň köpüsine ösen döwürde diagnoz goýulýar, şonuň üçin HCC-den ölümi azaltmak üçin irki barlag zerurdyr.Serum alfa-fetoprotein (AFP), obýektiw leksiýa-reaktiw alfa-fetoprotein (AFP-L3) we adaty bolmadyk protrombin (K witamini ýetmezçiligi sebäpli döredilen belok II, PIVKA-II) ýaly suwuklyk biopsiýasy usullary ýaly köp ulanylýan kesgitleýiş görkezijilerine goşmaça HCC-ni ýüze çykarmakda anyklaýyş ähmiýetiniň bardygy görkezildi.Invaziv proseduralar bilen deňeşdirilende, suwuk biopsiýa aýlanýan zyýanly metabolitleri ýüze çykaryp biler.Suwuk biopsiýa usullary aýlanylýan çiş öýjüklerini, aýlanylýan çiş DNK-ny, aýlanýan RNK we ekzozomlary ýüze çykarýar we HCC-ni ir barlamak, anyklamak we prognoz baha bermek üçin ulanylýar.Bu makalada molekulýar biologiýa we ýokary töwekgelçilikli HCC toparlarynyň irki barlagyny gowulandyrmak üçin HCC-e ir baha bermek üçin amatly wariant bolup biljek geljegi uly biomarkerleri izolirlemek üçin dürli suwuk biopsiýa usullarynyň ulanylyşyna syn berilýär.Açar sözler: suwuk biopsiýa usuly, gepatosellüler karsinoma, ýokary töwekgelçilikli topar.
Gepatosellüler karsinoma (HCC) iýmit siňdiriş ulgamynyň umumy zyýanly çişidir, erkeklerde we aýallarda ýüze çykýan ýaramaz çişleriň arasynda altynjy orny eýeleýär.1 Bütin dünýäde bagyr keseli, öýken we kolorektal rakdan soň düwnük keseliniň üçünji sebäbi bolup, ähli ýaramaz düwürtiklerden rak bilen baglanyşykly ölümleriň 8,3% -ini emele getirýär.1 HCC-iň çaklamasy diagnoz tapgyry bilen ýakyndan baglanyşyklydyr.HCC-de ýaramaz ýaşamagyň esasy sebäpleri intrahepatiki metastazlar, portal wenoz çiş trombi we rezeksiýany gadagan edýän uzak metastazlardyr we bu aýratynlyklaryň köpüsi diagnoz wagtynda hassalarda bar.
Kesel anyklaýyş we bejeriş görkezmelerine esaslanyp, HCC-ni ösdürmegiň esasy töwekgelçilik faktorlary bagryň sirozy, dowamly gepatit B wirusy (HBV) ýa-da gepatit C wirusy (HCV) ýokaşmagy, alkogolly ýagly bagyr keseli we alkogolsyz ýagly bagyr keseli (NAFLD) bolup durýar. ).2 Mundan başga-da, HCC üçin töwekgelçilik faktorlaryna aflatoksin bilen hapalanan iýmitiň kabul edilmegi, şistosomiýaz, sirozyň beýleki sebäpleri, bagyr rak keseli, süýji keseli, semizlik, çilim çekmek we neşe sebäp bolan bagyr şikesleri degişlidir.35 we 45 ýaşly ýokary töwekgelçilikli toparlar yzygiderli lukmançylyk barlagyndan geçmeli.Irki barlag, HCC hassalarynyň umumy diri galmagyny gowulandyrmak üçin möhüm irki bejeriş strategiýasydyr.
AFP, AFP-L3 we PIVKA-II ýaly biomarkerler HCC3,4-i ir barlamak üçin maslahat berilýär.Suwuk biopsiýa usullary irki diagnoz we bejergä baha bermekde geljegi uly netijeleri görkezdi.5,6 HCC suwuk biopsiýasynda ep-esli öňegidişlik gazanyldy, AFP ýaly köp ulanylýan serum belliklerinden has ýokary duýgurlygy we aýratynlygy bolup biler (1-nji tablisa).
AFP HCC-de giňden ulanylýan biomarker bolup, häzirki wagtda keseli ir barlamak, anyklamak we baha bermek üçin giňden ulanylýan iň jikme-jik biomarkerdir.Yzygiderli ýokarlanan AFP derejesi HCC-iň ösüşi üçin töwekgelçilik faktory hasaplanýar.7,8 Ultrases we hasaplanan tomografiýanyň ösmegi bilen kiçi gepatosellüler karsinomyň (sHCC) ýüze çykarylyş tizligi ýokarlanýar we AFP-iň kliniki tejribede hHCC-ni tapmagyna aýratyn ähmiýet bermeýändigi anyklandy.Retrospektiv köp merkezli gözlegiň netijesine görä, AFP pozitiw HCC hadysalarynyň 46% -inde (616/1338) we sHCC hadysalarynyň 23,4% -inde (150/641) tapyldy.Mundan başga-da, dowamly bagyr keseli we sirrozly näsaglarda AFP derejesi ýokarlanýar.10 Şeýlelik bilen, AFP sHCC üçin çäkli barlag effektine eýe.11 Gepatosellüler karsinoma üçin Aziýa-Pacificuwaş umman kliniki tejribe görkezmelerine görä, AFP-ni ulanmak maslahat berilmeýär.12 Kliniki subutnamalar PIVKA-II-iň HCC bejergisinde AFP-den has ýokarydygyny we PIVKA-II bilen AFP-iň birleşmesiniň bardygyny görkezýär. HCC-de has ýokary anyklaýyş gymmaty.13 Dokuma biopsiýasy bilen deňeşdirilende, suwuk biopsiýa esasan beden suwuklyklarynda (gan, tüýkülik, pleýural suwuklyk, serebrospinal suwuklyk ýa-da peşew) çiş bilen baglanyşykly metabolitleri kesgitleýär we dokumalara az täsir edýär.Mundan başga-da, suwuk biopsiýalar esasy çiş dokumasynda ýok zyýanly aýratynlyklary görkezip biler.15 Suwuk biopsiýalar entek ähli görnüşli çişler üçin kliniki tejribede synagdan geçirilmeýär, ýöne olaryň düwnük keselindäki anyklaýyş potensialy onkologlaryň ünsüni özüne çekýär.16 Suwuk biopsiýa aýlanylýan çiş öýjüklerini (CTC), aýlanýan çiş DNK (CDNA), erkin RNK (ekRNA) we ekzozomlary kesgitläp biler.Bu makalada, ýokary töwekgelçilikli HCC toparlaryny ir barlamakda dürli suwuk biopsiýa usullarynyň aýratynlyklaryny, roluny we ulanylyşyny ara alyp maslahatlaşarys.
Sagdyn adamlaryň gan nusgalarynda öýjükden daşary DNK (cfDNA) ilkinji gezek 1948-nji ýylda Mandel we başg.17 cfDNA uzynlygy takmynan 160–180 at güýji bolan öýjüksiz DNK bölegi bolup, esasan lenfositlerden we miýeloid öýjüklerinden emele gelýär.ctDNA, çiş öýjükleri tarapyndan periferiýa gana bölünip çykýan belli bir DNK bölegi bolup, nekroz, apoptoz we çykaryş ýaly käbir patofiziologiki amallardan soň çiş öýjükleriniň genom maglumatlaryny görkezýär.Jemi cfDNA-daky ctDNA-nyň paýy, çişiň görnüşi bilen dürli-dürli bolýar we cDNA bölekleriniň adatça uzynlygy 167 bp-dan azdygy habar berilýär.18 Underhilliň geçiren barlagy, cfDNA bölekleriniň adatça cfDNA-dan has gysgadygyny görkezdi.19 Sagdyn adamlar bilen deňeşdirilende, rak keseliniň ganyndaky cfDNA bölekleriniň umumy uzynlygy has gysga, şonuň üçin cfDNA irki çiş barlagynyň görkezijisi hökmünde ulanylyp bilner.CfDNA bölekleriniň uzynlygynyň käbir böleklerini baýlaşdyrmak, metastatiki däl gaty çişler bilen baglanyşykly CDNA-nyň tapylmagyny gowulaşdyryp biler.Geçirilen gözlegler, ctDNA-nyň ösen aşgazan asty mäziniň, içegäniň, öt haltasynyň, aşgazan-içege, bagyr, ýumurtgalyk, döş, melanoma, kelle we boýun boýun keselleriniň 75% -inden gowragynyň bardygyny görkezdi.20,21 Şeýle-de bolsa, gandaky ctDNA mukdary çişiň ýerleşýän ýerine baglydyr.22 Bettegoud tarapyndan geçirilen gözlegde, kolorektal, döş, bagyr, öýken we prostat keselleri bolan näsaglaryň ganynda beýleki rak kesellerine garanyňda CDNA derejesiniň has ýokarydygy anyklandy.Munuň tersine, agyz bezi, aşgazan asty mäz, aşgazan we glioma kesellerinde ganda CDNA konsentrasiýasy pesdi.ýigrimi bir
CTDNA başlangyç çiş öýjükleri bilen birmeňzeş genetiki mutasiýalary öz içine alýandygy sebäpli, cDNA metilizasiýa, gidroksimetilasiýa, ýeke nukleotid üýtgemeleri we göçürme sanlaryny üýtgetmek ýaly birmeňzeş çişlere mahsus mutasiýalary we epigenetiki üýtgeşmeleri ýüze çykarmak üçin ulanylyp bilner.ýigrimi üç
DNK metilizasiýasy gen repressiýasyna sebäp bolýan iň köp ýaýran epigenetiki üýtgeşmelerden biridir.Adaty öýjükler bilen deňeşdirilende, çiş öýjüginiň geniniň metilizasiýasynyň umumy derejesinde tapawutlar bar, esasanam irki döwürde ýüze çykyp bilýän, DNK metilizasiýasynyň üýtgemeginiň irki görkeziji bolup biljekdigini görkezýän çiş basyryjy genleriň metilizasiýasynda tapawutlar bar. tumorigeneziň ýüze çykarylmagy.HCC bilen baglanyşykly çiş ýok ediji genler, promouter metilizasiýasy bilen hereketsiz bolup, tumorigeneziň döremegine sebäp bolup biler.24 DNK metilizasiýasy, dokumanyň aýratynlygy, kesgitlenmegi we ýaş garaşsyzlygy sebäpli çişleri ir anyklamak üçin ideal bellikdir.Mundan başga-da, somatik mutasiýa bilen deňeşdirilende DNK metilizasiýasy has ýygy duş gelýär, sebäbi maksat geniniň her sebitinde has köp maksatly sebitler we birnäçe üýtgedilen CpG ýerleri bar.25 Birnäçe CpG saýtlaryndan başga-da, DBX2, THY1, MT1M, INK4A, VIM, FBLN1 we RGS10.26 Xu we başgalarda ctDNA-da köp sanly garaşsyz gipermetilleşdirilen loki kesgitlenildi.1098 HCC hassasyndan cfDNA nusgalaryny we 835 sagdyn gözegçilik bilen deňeşdirmek, HCC bilen baglanyşykly genleriň degişli plazma cDNA metilizasiýa gollary bilen berk arabaglanyşygy tapyldy.25 Laboratoriýa seljermesiniň esasynda degişlilikde 85,7% we 94,3% duýgurlygy we aýratynlygy bolan 10 sany metilizasiýa markerini öz içine alýan çaklaýyş modeli işlenip düzüldi we bu bellikler çiş massasy, çiş etaby we bejergä jogap bilen ýokary baglanyşykda boldy.Bu netijeler, CDNA metilizasiýa markerleriniň ulanylmagynyň HCC diagnozynda, gözegçiliginde we çaklamasynda uly wadanyň bardygyny görkezýär.Lu et al27 tarapyndan hödürlenýän üç sany metilleşdirilen genlerden (APC, COX2, RASSF1A) we bir miRNA (miR203) bolan metilasiýa modelinde HBV bilen baglanyşykly HCC-ni anyklamak üçin 27-nji modeliň duýgurlygy we aýratynlygy deňeşdirilýärdi.80%.Mundan başga-da, model AFP derejesi 20 ng / mL bolan anyklanmadyk HCC hassalarynyň 75% -ini anyklap biler.Ras bilen baglanyşykly domen maşgalasy 1A belogy (RASSF1A) üçin gen adam genomynda esasy gaýtalanýan DNK yzygiderliligi.Araujo we başgalar.RASSF1A promouteriniň gipermetilizasiýasynyň HCC-ni ir barlamak üçin gymmatly biomarker we epigenetiki terapiýa üçin potensial molekulýar nyşany bolup biljekdigi barada netijä geldi.28 Bir gözlegde, HCC hassalarynyň 73,3% -de serum RASSF1A promouter gipermetilasiýa tapyldy.29 Uzyn kesişýän nukleotid elementi 1 (LINE-1) başga bir ýokary işjeň retrotranspozisiýa araçysydyr.LINE-1-iň gipometilizasiýasy, HCC serum nusgalarynyň 66,7% -iniň DNK-synda tapyldy we radikal rezeksiýadan soň irki gaýtalanma we erbet ýaşamak bilen baglanyşyklydy.29 Gipermetilasiýa, bagyr sirrozynyň we HCC-iň ösmeginde özboluşly rol oýnaýan umumy genetiki prosesdir.30 Munuň tersine, gidroksimetilasiýa geniň gaýtadan işjeňleşmegine we aňlatmagyna itergi berýän demetilasiýa prosesi bolup, 5-gidroksimetilositozin (5-hmC) önümiň tapylmagy, bir çiş kesgitlemek üçin ulanylyp bilner.CDNA-nyň metilizasiýasy we gidroksimetilizasiýasy tumorigenez bilen baglanyşykly bolup, HCC-iň irki barlagyna goşant goşup biler.2554 mowzukda geçirilen gözlegde, cfDNA nusgalarynda 31 gen giňligi 5 hmC tapyldy we HCC hassalarynda we hroniki keseller ýaly ýokary töwekgelçilikli toparlarda 5 hmC yzygiderliligi deňeşdirip 32 gen kesgitlenildi.Bagyr keselleriniň anyklaýyş modelleri.we sirroz.Bu model, HCC-ni çiş däl dokumalardan tapawutlandyrmakda AFP-den has ýokarydy.
Kodlaşdyrýan sebitlerdäki mutasiýa, belok yzygiderliliginiň üýtgemegine we netijede düwnük keseliniň döremegine sebäp bolup bilýän transkripsiýa anormalliklerine sebäp bolup biler.Nuceke-täk nukleotid wariantlary, dokumanyň ygtybarlylygy we ýokary çiş we dokumanyň aýratynlygy sebäpli irki çiş barlagy üçin möhüm genom bellikleridir.Geljekki nesil yzygiderliligini (NGS) ulanyp, düwnük keseliniň genom yzygiderliligi üçin ulanylýan köp sanly gözlegler, TP53 we CTNNB1 ýaly umumy üýtgän öýjükli genleri, şeýle hem ARID1A, MLL, IRF2 ýaly birnäçe öýjükli genleri kesgitledi.Täze genler, bankomat, CDKN2A, FGF19, PIK3CA, RPS6KA3 we JAK1 ortaça mutasiýa derejesini görkezýär. Mutant gen funksiýasynyň derňewi, hromatiniň täzelenişinde, Wnt / β-kateninde we JAK / STAT signal geçirişinde, P53 öýjük sikl ýoly, epigenetiki üýtgeýjiler, oksidleýji stres ýollary, PI3K / AKT / MTOR ýoly we RAS / RAF / MAPK kinase ýoly, HCC onkogenezinde möhüm rol oýnaýar.32,33 Ösümlik bilen baglanyşykly mutasiýa ýüze çykarylan gözlegde, Huang we başgalar, ctDNA bagly bolan çiş bilen baglanyşykly mutasiýa ýygylygynyň 19,5%, aýratynlygy 90% bolandygyny anykladylar .34 Mundan başga-da, damar çozuşyny başdan geçiren hassalarda ctDNA mutasiýa (P = 0.041) we gysga gaýtalanmajak ýaşamak (P <0,001) has köp bolýar. Mutant gen funksiýasynyň derňewi, hromatiniň täzelenişinde, Wnt / β-kateninde we JAK / STAT signal geçirişinde, P53 öýjük sikl ýoly, epigenetiki üýtgeýjiler, oksidleýji stres ýollary, PI3K / AKT / MTOR ýoly we RAS / RAF / MAPK kinase ýoly, HCC onkogenezinde möhüm rol oýnaýar.32,33 Ösümlik bilen baglanyşykly mutasiýa ýüze çykarylan gözlegde, Huang we başgalar, ctDNA bagly bolan çiş bilen baglanyşykly mutasiýa ýygylygynyň 19,5%, aýratynlygy 90% bolandygyny anykladylar .34 Mundan başga-da, damar çozuşyny başdan geçiren hassalarda ctDNA mutasiýa (P = 0.041) we gysga gaýtalanmajak ýaşamak (P <0,001) has köp bolýar.Mutant gen funksiýasynyň derňewi, hromatiniň täzelenişinde, Wnt / β-kateninde we JAK / STAT signalizasiýasynda, P53 öýjük sikl ýolunda, epigenetiki üýtgeýjilerde, oksidleýji stres ýollarynda, PI3K / AKT / MTOR ýolunda we RAS / RAF / MAPK kinase ýolundaky üýtgeşmeleriň oýnaýandygyny görkezýär. HCC tumorigenezinde möhüm rol oýnaýar.32,33 Çiş bilen baglanyşykly mutasiýa tapylan gözlegde Huang we başg.ctDNA bagly çiş bilen baglanyşykly mutasiýa ýygylygynyň 19,5%, aýratynlygynyň 90% bolandygyny anyklady.34. Mundan başga-da, damar çozmagy bilen kesellän hassalarda has köp CDNA mutasiýa (P = 0.041) we has gysga keselden halas bolmak (P <0,001) bardy.Mutant genleriň funksional derňewinde hromatiniň täzelenişi, Wnt / β-katenin we JAK / STAT duýduryşy, P53 öýjük sikl ýoly, epigenetiki üýtgeýjiler, oksidleýji stres ýoly, PI3K / AKT / MTOR ýoly we RAS / RAF / MAPK ýüze çykaryldy kinase ýoly HCC-iň onkogenezinde möhüm rol oýnaýar. 32,33 在 一项 ， ang ang ang ang ang ang ang ang ang ang ang ang ang ang ang ang D D D D D D D D D D D D D D D%%%%%突变 （P = 0.041） 和 更 <<<P <0,001）。 32.33 在 一 检测 u u u u ang ang u u ang t t d ctdna 的 .5 19.5% ， 为 90% .34 此外 经历 血管 t t t t t t = = = = = = = = <的 无 复发 <<P <0,001）。32,33 Ösümlik bilen baglanyşykly mutasiýa tapylan gözlegde Huang we başg.Ösümlik bilen baglanyşykly mutasiýalaryň 90% 34 aýratynlygy bolan CDNA-a 19.5% baglydygyny anyklady. Mundan başga-da, damar çozuşyny başdan geçiren hassalarda CDNA-nyň döremek ähtimallygy has ýokarydyr.мута (P = 0,041) и более короткая ацрецидивная выживаемость (P <0,001). mutasiýa (P = 0.041) we has gysga kesellerden halas bolmak (P <0,001).Anotherene-de köp ýaýran HCC sürüjisi geni, mutasiýa derejesi 30% -den ýokary bolan TP53.Geçirilen gözlegler, ganda we peşewde ctDNA-da TP53 mutasiýa ýygylygynyň 5% -den 60% aralygyndadygyny görkezdi.35 anohanyň geçiren barlaglary, HCC-iň giçki ctDNA mutasiýa spektriniň irki HCC bilen meňzeş mutasiýa derejesiniň bardygyny görkezdi, şol sanda TERT promouter (51%), TP53 (32%), CTNNB1 (17%), PTEN (8%), mutasiýa AXIN1., ARID2, KMT2D we TSC2 (hersi 6%).36 β-katenin (CTNNB1) onkogen, Wnt signalizasiýa ýolunda möhüm rol oýnaýar.CTNNB1 transkripsiýa koaktiwator, öýjükleriň köpelmegine, apoptozyň we angiogeneziň döremegine sebäp bolup bilýän gen aňlatmasyny ösdürip biler.CTNNB1, gepatositleriň üýtgemegine itergi bermek üçin TERT bilen täsirleşip biler.33 TERT öňe süriji, käbir gaty çişlerde ýygy-ýygydan mutasiýa edilýär.HCC-iň zyýanly üýtgemeginde iň irki genetiki üýtgeşmeleriň biri bolan TERT-de bolup geçen üýtgeşmeler, sirhotik gepatositlerde telomerazyň gaýtadan işjeňleşmegine sebäp bolup biler we köpelmegine we garramagynyň öňüni alyp biler.33-37 TERT promouterinde mutasiýa, köpelýän bagyr düwünleri we irki HCC hassalarynyň 59-90% -de bolup, diri galmagy bilen baglanyşyklydyr.38
San üýtgemelerini göçürmek (CNA) somatik mutasiýalaryň möhüm görnüşidir.Gözlegler, CNA-nyň giňden ýaýran we esasy ýüküniň, düwnük keseliniň käbir görnüşlerinde çişiň immunitetiniň aralaşmagyny we ýok edilmegini çaklamaga ukyply genom goludygyny görkezdi.39 Işjeň infiltrasiýa duýduryşy, ýokary sitolitiki işjeňlik, agyr çişme we HCC-de antigeniň görkezilmegi bilen baglanyşykly genetiki bellikler.477 mowzukda ýeke nukleotid polimorfizmleriniň maglumatlar massiwiniň seljermesi CNS-e pes ýük görkezdi.Munuň tersine, ýokary giň CNA ýükli hromosomiki taýdan durnuksyz çişler immunitetiň ret edilmeginiň alamatlaryny görkezdi we köpelmegi, DNK bejergisi we TP53 disfunksiýasy bilen baglanyşyklydy.Su we başgalar.HCC toparynyň dowamly bagyr keseli toparyna garanyňda CNA ballarynyň has ýokarydygyny görkezdi.40 Bir öýjügiň tutuş genom yzygiderliligini ulanyp, CNA-laryň gepatokarsinogeneziň ir ýüze çykýandygy we çişiň ösüş döwründe birneme durnukly bolandygy anyklandy.41 Çung we başg.HCC hassalarynda cfDNA derejesiniň ep-esli ýokarlanandygyny we cfDNA-daky genomly CNA-laryň sorafenib bilen bejergi alýan HCC hassalarynda möhüm garaşsyz prognoz belligi bolandygyny ýüze çykardy.42 CNA agyrlygy bolan hassalarda, CNA agyrlygy pes bolanlara garanyňda keseliň köpelmegi we ölümi has ýokarydyr.Olleriç we başgalar.Göçürilýän san durnuksyzlyk indeksiniň (CNI) rak keseliniň cfDNA-synda CNA-ny bahalandyrmak üçin ulanylyp bilinjekdigini ýüze çykardy.Öňdebaryjy rak keseli bolan näsaglaryň ulgamlaýyn himiýa terapiýasyna we immunoterapiýa jogap berişine baha berýän gözegçilik toparyna garanyňda CNI ballarynyň ep-esli ýokarydygyny bellediler.43 Bu netijeler, suwuk biopsiýa nusgalarynda tapylan CNA-laryň ösen rak keseli bolan näsaglarda prognoz görkezijisi bolup biljekdigini görkezýär.Ulgamlaýyn bejerginiň fonunda HCC.
Häzirki wagtda ctDNA-ny ýüze çykarmak üçin ulanylýan usullary maksatly we maksatly däl usullara bölmek mümkin.Gysgaça, sanly polimeraza zynjyr reaksiýasy (dPCR), BEAMing sanly PCR, Güýçlendirme refrakter mutasiýa ulgamy-PCR, Capp-Seq we Tam-Seq ýaly maksatly usullar öňünden kesgitlenen genlere gaty duýgur.Tutuş genom yzygiderliligi we NGS ýaly maksatly däl usullar tutuş genom landşaftyny giňişleýin görkezýär.44 Maksatly paneller bilen deňeşdirilende, genleriň tutuş yzygiderliligi diňe nokatlaryň üýtgemelerini we goýulmalaryny däl, eýsem tertipleşdirmeleri we san üýtgemelerini hem kesgitläp biler.çaklama, we CTC we cfDNA, HCC-iň dinamiki gözegçiligi üçin ulanyp boljak gowy görkezijilerdir.45 Mundan başga-da, cfDNA derňewi HCC-ni ýüze çykarmakda has peýdaly bolup biler.Etan we başgalar.HCC hassalarynyň plazmasyndaky cfDNA-nyň bagyr fibrozy we sagdyn gözegçilik bilen kesellänlere garanyňda ep-esli ýokarydygyny görkezdi.AFP bilen deňeşdirilende, ctDNA-nyň irki HCC üçin has gowy barlag belligi bolmagyna garaşylýar.46 Ilatyň arasynda cfDNA we belogy barlaýan 47 suwuk biopsiýanyň gözleginde, HCC hassalaryny HCC ýok hassalardan tapawutlandyrmakda täsirli bolandyklary görkezildi.331 ultrases sesli we AFP-negatiw näsaglaryň yzarlamasynda, HCC diagnozy üçin cfDNA duýgurlygy we aýratynlygy degişlilikde 100% we 94% boldy, şonuň üçin cDNA asimptomatik HBsAg seropozitiw adamlarda HCC-ni anyklap biler.Yeo48 gözleginde, HCC hassalarynda RASSF1A promouteriniň ýokary ýygylygy (92.5%) tapyldy.Mundan başga-da, Su we başgalar.Aýratynlygy we duýgurlygy degişlilikde 90.5% we 83.3% bolan metilizasiýa markerleriniň panelini ulanyp, HCC-ni çaklamak üçin anyklaýyş modelini döretdi.Bu panel, HCC hassalaryna AFP-den has gowy bolan beýleki bagyr kesellerinden tapawutlanmaga mümkinçilik berýär.Şeýle hem, polo positiveitel barlanan adaty gözegçilikleriň HBV ýokaşmagy ýa-da alkogol içgileri ýaly töwekgelçilik faktorlarynyň bolup biljekdigine göz ýetirdiler.25 HCC üçin ýokary töwekgelçilikli faktorlar, soňra HCC-iň ösüşine goşant goşýan cfDNA-nyň gipermetilizasiýasyna kömek edip biler we şeýlelik bilen cfDNA ýokary töwekgelçilikli toparlary barlamakda möhüm rol oýnap biler diýip çaklaýarys.Saý we ş.m.ctDNA mutasiýalarynyň doly toplumyny jemläň we näsaglarda çişiň agramyna baha bermek üçin ygtybarly strategiýany hödürläň.49 Bu strategiýa, şekillendiriş üýtgemeginden 4,6 aý öň ortaça tumorigenezini kesgitläp biler we serum biomarkerleri AFP, AFP-L3 we PIVKA-II bilen deňeşdirilende has ýokary anyklaýyş işini görkezdi.CDNA synagynyň anyklaýyş gymmaty şekil bahalandyrylmaýan mahaly görkezildi, şonuň üçin ýokary töwekgelçilikli toparlarda irki HCC diagnozynda cDNA synagy möhümdir.Recentlyakynda alymlar 3204 kliniki nusgalarda we cfDNA-da köpugurly genetiki üýtgeşmeleriň görkezijilerini (5-gidroksimetilsitosin, 5-motif, böleklemek, nukleosoma yzy, HIFI) analiz etmek üçin NGS tehnologiýasyny ulandylar.Üç sany garaşsyz otly, synag we synag toplumy bilen gaýtadan tassyklanan 50 HIFI modeli, degişlilikde HCC-iň synag we synag toplumlarynda 95,79% we 95,42% duýgurlygy bolan HCC bilen HCC däl ilatyň arasynda durnukly we ygtybarly diskriminasiýa görkezdi.Jynslary degişlilikde 95.00% we 97.83% boldy.HIFI usulynyň anyklaýyş gymmaty, HCC-ni sirozdan tapawutlandyrmakda AFP-den has ýokarydyr.Mundan başga-da, ctDNA hirurgiki bejergide hem ulanylýar.Atsushi we başgalar.HCC hassalarynda ctDNA-nyň operasiýadan öňki serum derejesini kesgitledi we cDNA polo positiveitel toparyndaky gaýtalanma derejesiniň we ekstrapatiki metastaz derejesiniň CDNA negatiw toparyna garanyňda ep-esli ýokarydygyny we CDNA derejesiniň ep-esli arabaglanyşygyny anyklady.çişiň ösüşi bilen.51 Örän duýgur biomarker bolmak bilen, ctDNA HCC-iň gämilere çozmak ukybyny çaklap biler.Wang we başgalar.HCC bilen kesellän 46 näsagyň tutuş genom yzygiderliligini ýerine ýetirdi we köpugurly derňew, mikroelektrlere çozmak üçin cDNA görnüşiniň allele ýygylygynyň çäk bahasynyň 0,83%, duýgurlyk 89,7% we aýratynlygy 80.0% bolandygyny görkezdi.Kesgitli HCC-de mikrowaskulýar çozuş üçin garaşsyz töwekgelçilik faktory, cDNA-nyň optimal bejergä ýol açyp biljekdigini görkezýär.Sözümiň ahyrynda, ctDNA HCC-iň ýüze çykmagyna we ösmegine doly degişlidir we irki barlag, hirurgiki baha bermek we kesellere gözegçilik etmek üçin ulanylyp bilner.
CTC-ler, esasy çişlerden ýa-da gana metastazlaýan metastazlardan emele gelýän zyýanly öýjüklerdir.Çiş öýjükleri ýerzemin membranasyny döwýän, çiş öýjükleriniň gana we limfa damarlaryna göni girmegine mümkinçilik berýän matrisa metalloproteinazalary (MMP) bölüp çykarýar.Şeýle-de bolsa, CTC-leriň köpüsi anoikis, immun hüjümi ýa-da gyrkym stresleri bilen çalt ýok edilýär.Epitelial-mesenhimal geçiş (EMT) CTC-leriň esasy çiş dokumasyndan aňsat izolirlenmegine, kapilýallara hüjüm etmegine we diri galmagyny, metastazyny, invazivligini we neşe garşylygyny ep-esli gowulaşdyrmaga mümkinçilik berýär.Geçirilen gözlegler, ilkinji metastatiki çişlerde dürli çiş öýjükleriniň arasynda çuňňur birmeňzeşligiň bardygyny görkezdi.Şeýlelik bilen, CTC derňewi, çiş öýjükleriniň birmeňzeşligine giňişleýin düşünmäge sebäp bolup biler.54
HCC bilen baglanyşykly CTC-ler üçin ýörite belliklere glypikan-3 (GPC3), asialoglikoprotein reseptory (ASGPR), epitel öýjük ýelimlemek molekulasy (EpCAM) we CD44, CD90, 55 we öýjükli ýelimlemek molekulasy 1 (ICAM1) degişlidir.) .56 GPC3 markeri, öýjük membranasyna dykylan belok bolup, kliniki taýdan HCC-ni patologiki derňew we häsiýetlendirmek üçin ulanylýar.57 GPC3-iň beýany, orta we pes diferensiýaly HCC çiş öýjüklerinde has ýygy duş gelýär we ekstrapatiki göçüşe kömek edýär;Mundan başga-da, GPC3 + CTC-leriň bolmagy metastatiki HCC-ni görkezýär.58 ASGPR diňe gepatositleriň üstünde aňladylýan we gowy tapawutlandyrylan HCC-de ýokary derejede aňladylýan transmembranly belokdyr.EpCAM, CTC-leri almak üçin iň köp ulanylýan membrana bilen baglanyşykly beloklaryň biridir.EpCAM, öýjükli häsiýetleri bolan HCC öýjükleriniň ýerüsti belgisi hökmünde kesgitlenildi, 59-da damar çozmagy, AFP derejesine baha bermek we Barselona keselhanasynda (BCLC) bagyr keseliniň ösen basgançagy ýaly HCC-iň dürli klinikopatologiki aýratynlyklary bilen arabaglanyşygy bar.60 CTC EMT fenotipi ýokary metastatikdir.CTC-de 54 EMT prosesi HCC metastazyny öňe sürýär.Wimentin, öwrümli, E-guty sink barmak baglaýjy (ZEB) 1, ZEB2, ulitka, şlak we E-kaderin ýaly EMT markerleriniň beýany, HCC hassalarynyň bagyrdan alnan CTC-lerinde öwrenildi.58 Çeng [61] tarapyndan işlenip düzülen CanPatrol ™ ulgamy, esasan aňladylýan markerlere esaslanýan üç fenotip kiçi topara bölünýär: epitelial fenotip (EpCAM, CK8 / 18/19), mesenjimal fenotip (wimentin, örtülen) we garyşyk fenotipler.176 näsagda jemi CTC, HCC-ni oňat bagyr keselinden tapawutlandyrmakda AFP-den ýokarydy.Jemi CTC, AFP we jemlenen CTC we AFP üçin AUC bahalary 0.774 (95% CI, 0.704–0.834), 0.669 (95% CI, 0.587–0.750) we 0.821 (95% CI, 0.756–0.886) boldy ).) degişlidir.EMT esasly CTC klassifikasiýasy HCC diagnozyny, ir gaýtalanmagyny, metastazyny we umumy wagtynyň has gysgadygyny çaklap biler.
Häzirki wagtda CSC-leri tapmagyň usullary fiziki usullary we biologiki usullary öz içine alýar.Biofiziki aýratynlyklara esaslanýan baýlaşdyrmak diýlip atlandyrylýan fiziki usullar, esasan, ululygy, dykyzlygy, zarýady, hereketi we deformasiýasy ýaly CSC-iň fiziki aýratynlyklaryna baglydyr.Fiziki aýratynlyklara baglylykda süzgüçli ulgamlar, dielektroforez we ş.m. ýaly dürli usullar bar. Ikinjisi, immunoaffinite esaslanýan baýlaşdyryş diýlip hem bilinýär, esasan antigen-antikor baglanyşygyna esaslanýar, sebäbi bu usul çiş aýratyn biomarkerlere garşy antikorlary ulanýar. EpCAM, ASGPR, adam epidermal ösüş faktoryny kabul ediji 2 (HER2), prostata mahsus antigen (PSA), adam pansitokeratin (P-CK) we karbamoyl fosfat sintaz 1 (CPS1) ýaly.62 Baýlaşdyrmazlyk usuly diýlip atlandyrylýan başga bir görnüş, has ýokary ýadro-sitoplazmatiki gatnaşygy we ululygy esasynda CTC-leri leýkositlerden tapawutlandyrmak üçin akym sitometriýasyny ulanýar.Häzirki wagtda CTC-leri anyklamak üçin FDA tarapyndan tassyklanan ýeke-täk synag, EpCAM öýjüginiň markerini ulanýan Cell-Search ™ ulgamydyr. Şeýle-de bolsa, markerlere esaslanan CTC kesgitlemesi pozitiwlik derejesini ýokarlandyryp biler.54 ASGPR we CPS1 garşy antikorlaryň garyndysy, HCC hassalarynda 91% CTC kesgitleme derejesine ýetdi.63 etang we başgalar ASGPR, P garşy antikorlary bolan CTC-Çip ulandylar -CK we CPS1, we HCC hassalaryny oňat bagyr keseli ýa-da HCC däl rak keselinden 100% derejesinde tapawutlandyrdy .64 Wang tarapyndan geçirilen gözleg, 42 HCC hassasynyň 60% -de EpCAM + CTC-leri ýüze çykardy we oňynlygyň arasynda möhüm baglanyşyk tapyldy. derejesi we TNM tapgyry bolan CTC-leriň sany.65 Guo we başgalar, AFP derejesi 72,5% duýgurlygy bilen <20 ng / mL bolan hassalarda 125/171 (73%) CTC-den alnan PCR balynyň ýokarlanandygyny anykladylar. 20 ng / mL.66 kesilende AFP üçin 57.0% we 90.0% bilen deňeşdirilende 95.0% aýratynlygy HCC üçin ýokary töwekgelçilikde. Şeýle-de bolsa, markerlere esaslanan CTC kesgitlemesi pozitiwlik derejesini ýokarlandyryp biler.54 ASGPR we CPS1 garşy antikorlaryň garyndysy, HCC hassalarynda 91% CTC kesgitleme derejesine ýetdi.63 etang we başgalar ASGPR, P garşy antikorlary bolan CTC-Çip ulandylar -CK we CPS1, we HCC hassalaryny oňat bagyr keseli ýa-da HCC däl rak keselinden 100% derejesinde tapawutlandyrdy .64 Wang tarapyndan geçirilen gözleg, 42 HCC hassasynyň 60% -de EpCAM + CTC-leri ýüze çykardy we oňynlygyň arasynda möhüm baglanyşyk tapyldy. derejesi we TNM tapgyry bolan CTC-leriň sany.65 Guo we başgalar, AFP derejesi 72,5% duýgurlygy bilen <20 ng / mL bolan hassalarda 125/171 (73%) CTC-den alnan PCR balynyň ýokarlanandygyny anykladylar. 20 ng / mL.66 kesilende AFP üçin 57.0% we 90.0% bilen deňeşdirilende 95.0% aýratynlygy HCC üçin ýokary töwekgelçilikde.Şeýle-de bolsa, CTC-leriň marker esasly utgaşdyrylmagy oňyn netijeleriň göterimini ýokarlandyryp biler.54 Anti-ASGPR we CPS1 antikorlarynyň garyndysy, HCC.63 Zhangang we başg. Näsaglarda CTC kesgitleme derejesini 91% -e ýetirdi.ASGPR, P-CK we CPS1 garşy antikorlary bolan CTC-Chip ulandy, şeýle hem HCC hassalaryny oňat bagyr keseli ýa-da HCC däl hassalardan 100% derejesinde tapawutlandyrdy.частота һәм количесто ЦОК содидией TNM.65 Guo һәм соавторы обнаружили, что показатель ПЦР, полученный из ЦОК, был повишен у 125/171 (73%) insов, у кот чххововь АФП был <20 нг / с с чувч и специфичность 95,0% по сравнению с 57,0% и 90,0% для АФП при пороговом оровне 20 нг / Пр.66 Комб АфП и ЦОК может улучшить обнаружение ГКК.45 Считается групп. TNM basgançagy bolan CTC-leriň ýygylygy we sany.65 Guo we başgalar, 72,5% duýgurlygy we aýratynlygy bilen AFP derejesi <20 ng / mL bolan hassalarda 125/171 (73%) ýokarlanandygyny anykladylar. AFP üçin 20 ng / mL.66 derejesinde 57.0% we 90.0% bilen deňeşdirilende 95.0%, AFP we CTC-leriň birleşmegi HCC.45 CTC-leriň tapylmagyny gowulaşdyryp biler toparlary.HCC töwekgelçiligi bilen.Şeýle-de bolsa, CTC-leriň marker esasly utgaşdyrylmagy oňyn netijeleriň göterimini artdyryp biler.54 ASGPR we CPS1 antikorlarynyň garyndysy, HCC hassalarynda 91% CTC kesgitleme derejesine ýetdi.63 Çang we başg.ASGPR, P-CK we CPS1 garşy antikorlary bolan CTC çiplerini ulandy we HCC hassalaryny bagyr keselinden we HCC däl 100% bilen tapawutlandyrdy.64 Wangyň geçiren barlagy, 42 HCC hassasynda EpCAM + CTC-leriň 60% -ini kesgitledi we TNM tapgyrynda ýüze çykýan hadysalar bilen CTC-leriň arasynda düýpli arabaglanyşyk tapyldy. 65 Guo 等 人 发现 在 在 AFP 水平 <20 ng / mL 的 125/171 (73%)值为 20 ng / mL 时 的 特异性 .0 57.0% 和 90.0%。 65 Guo 等 人 发现 20 水平 <20 ng / ml 的 125/171 (73%) Ng 截止 ng ng ng ng ng ng ng ng ng ng ng ng ng ng ng65 Gu we ş.m.обнаружили, что у 125/171 (73%) анов с оровнем АФП <20 нг / по показатели ПЦР, полученные с помощю ЦОК, были повишены с чувствительностью 72,5% и специфичностю 95,0% кн отсечки Специфичность соервляла 20 нг / риз. AFP derejesi <20 ng / mL bolan 125/171 (73%) näsagda, CTC-den alnan PCR bahalarynyň duýgurlygy 72,5% we aýratynlygy 95.0% ýokarlandy, AFP kesilen mahaly 20 ng / mL boldy.ml 57.0% we 90.0% boldy.66 ORP we CTC kombinasiýasy HCC-iň tapylmagyny gowulandyrýar.45 töwekgelçilikli HCC ilatynyň irki barlagynda 45 CTC AFP-den has ýokary hasaplanýar.Şeýlelik bilen, CTC-pozitiw we ýokary töwekgelçilikli HCC toparlary üçin CTC synagy yzygiderli ultrases we AFP kesgitlemesi bilen birleşdirilmelidir.Şeýle-de bolsa, CTC-ler çiş metastazynyň we gaýtalanmagynyň möhüm çaklaýjylary hasaplanýar we anyklaýyş guraly hökmünde CTC-leri kesgitlemek garaşsyz maslahat berilmeýär.62 Şonuň üçin, CTC häzirki ulanylýan beýleki markerlere garanyňda has gowy çaklaýjy biomarker bolup biler. Zhou we başgalar epCAM + CTC we kadalaşdyryjy T öýjükleri köp bolan näsaglaryň, CTC az mukdarda bolanlara garanyňda, gaýtalanma gatnaşygy 66,7% vs 10.3% (P <0,001) bilen deňeşdirilende, HCC gaýtalanmagynyň has ýokary töwekgelçiligini görkezendigini anykladylar. Şuňa meňzeş gözleg Zhong et al.68 Mundan başga-da, Qi HCC bilen kesellän 112 hassanyň 101-siniň (90.81%), şol sanda irki döwür keseli bilen kesellänleriň CTC-ler üçin oňyn bolandygyny we 3-den soň gaty kiçi HCC düwünleriniň tapylandygyny anyklady. 5 aý dowam eder. Zhou we başgalar epCAM + CTC we kadalaşdyryjy T öýjükleri köp bolan näsaglaryň, gaýtalanma gatnaşygy 66,7% - 10.3% (P <0,001) .67 A bolan CTC az mukdarda bolanlara garanyňda HCC gaýtalanmagynyň has ýokary töwekgelçiligini görkezendigini anykladylar. Şuňa meňzeş gözleg Zhong et al.68 Mundan başga-da, Qi HCC bilen kesellän 112 hassanyň 101-siniň (90.81%), şol sanda irki döwür keseli bilen kesellänleriň CTC-ler üçin oňyndygyny we 3-den soň gaty kiçi HCC düwünleriniň tapylandygyny anyklady. 5 aý dowam etmek Чжоу и др.обнаружили, что у адов с повышенным количеством ЦОК EpCAM + и угулторных Т-клеток риск развития рецидива ГЦК был вше, чем у удеров с низким количеством ЦОК, с коэпафентентом рецидивов 66%. Zhou we başgalar, EpCAM + CTC we kadalaşdyryjy T öýjükleri bolan näsaglaryň, CTC-leriň gaýtalanma töwekgelçiliginiň pes CTC-lere garanyňda has ýokarydygyny, gaýtalanma derejesiniň 66,7% - 10.3% (P <0,001) 67 bolandygyny anykladylar.Şuňa meňzeş gözleg Zhong et al tarapyndan geçirildi.6. Zhou 等 人 TC TC CTC 数量 较少 C C C ， C C C C C CC CC CC CC CC CC CC CC CC CC CC CC CC Çhou p <0,001) 。。。。。。。。。。。。。。。 Чжоу и др.обнаружили, что зан с с повышенным количеством ЦОК EpCAM + и угулторных Т-клеток имели более всокий риск рецидива ГЦК по сравнению с сенентами с меньшим количеством ЦОК, с ччовощы? Zhou we başgalar.EpCAM + CTC we kadalaşdyryjy T öýjükleri bolan näsaglaryň, CTC az bolan hassalar bilen deňeşdirilende HCC-iň gaýtalanma töwekgelçiliginiň degişlilikde 66,7% we 10.3% (P <0,001) bolandygyny anyklady.Şuňa meňzeş gözleg Zhong et al tarapyndan habar berildi.68 Mundan başga-da, Qi 112 HCC hassasynyň 101-siniň (90.81%), şol sanda irki keselli näsaglaryň CTC-iň oňyn netijeleriniň bardygyny we 3 sapardan soň gaty kiçi HCC düwünleriniň bardygyny anyklady.5 aýa çenli gözegçilik.Şeýle hem, dowamly HBV ýokaşmasy bolan 12 näsagda CTC-leri tapdylar we 2 CTC-pozitiw hassada 5 aýyň içinde ownuk HCC çişlerini tapdylar.69 Şeýlelik bilen, CTC-ler HCC, 70-ni çaklamak üçin ulanylyp bilner, ýöne çaklaýjy biomarker hökmünde has yzygiderli ulanylyp bilner.
CfDNA ýaly, cfRNA dürli ulgamlar arkaly gana çykýar.Periferiýa ganyndaky bu molekulalar dörän düwnük dokumasyny görkezýär.Invaziv däl usullar bilen ýüze çykarylan markerler bilen deňeşdirilende, cfRNA-lar has dinamiki tertipleşdirilýär, dokumalara mahsus we öýjükden daşary gurşawda köp.HCC-de 71 miRNA-nyň (miRNA) ähmiýeti we anyklaýyş gymmaty köp gözleglerde habar berildi.miRNA-lar, maksatly habarçy RNK-larynyň (mRNA) terjimesini saklamak bilen dürli molekulýar biologiki işjeňligi kadalaşdyrýan endogen kodlanmadyk RNK (ncRNA).miRNA-lar ekzozomlarda jemlenen apoptotik jisimlerde ýerleşýär, ýöne olar periferiýa ganyndaky serum beloklary we lipidleri bilen durnukly baglanyşyp biler we HCC-ni bahalandyrmak üçin ulanylyp bilner.mikroRNA-lar bagryň täzelenmegine, lipid alyş-çalşyna, apoptoz, çişme we HCC-iň ösmegine gatnaşýarlar.MiR-21, miR-155 we miR-221 ýaly 72 onkogen miRNA HCC-de giňden tanalýar.Hususan-da, miR-21 öýjükden daşary matrisada we fibrozda kollagen sintezinde möhüm rol oýnaýar we gematopoetiki kök öýjüklerini işjeňleşdirip, gepatokarsinogeneziň ösmegine kömek edýär.HCC-de 72,73 çiş ýok ediji miRNA-larda miRNA-122, miRNA-29, Let-7 maşgalasy we miRNA-15 maşgalasy bar.Let-7 maşgalasy, RAS maşgalasyny nyşana alýan köp sanly çiş ýok ediji miRNA-lardan durýar.MiR-15 maşgalasyna belli bir mRNA-lar üçin goşmaça yzygiderliligi bolan miR-15a, miR-15b, miR-16, miR-195 we miR-497 girýär.Mundan başga-da, uzyn kodlanmadyk RNK (lncRNA) we tegelek RNK (cirRNA) HCC-ni ir barlamak üçin hem möhümdir.lncRNA-lar, mRNA meňzeş ncRNA-lary goşmak bilen, iň giň ncRNA synpyny görkezýär we köp adam keselleriniň patogenezine gatnaşýar.LncRNA-lar bagryň mikro-gurşawynda we dowamly bagyr keselinde kadalaşdyryjy rol oýnaýar.74 CircRNA-lar, gen aňlatmasyny sazlamakda köp funksiýaly ncRNA-lardyr.Recentlyakynda, circRNA-lar HCC üçin anyklaýyş gurallary hasaplandy.
Erkin RNK-nyň aýlanmagy, durnuklylyga, pH we RNase garşy durnuklylygy öz içine alýan ajaýyp durnuklylyga eýedir, bu adaty RNK arassalaýyş usullary bilen fnRNA-nyň periferiýa ganyndan izolýasiýasyny az ýadaw edýär.Iň köp ulanylýan usullara NGS, mikroarraý we RT-qPCR degişlidir.NGS mikroRNA-lary geniň hemme ýerinde ölçemäge mümkinçilik berýär.Şeýle-de bolsa, bu usul gymmat we derňew standartlaşdyrylanok.Munuň tersine, RT-qPCR arzan, nuklein kislotalaryny çalt güýçlendirýär we has ýokary duýgurlyk, has takyklyk, has giň dinamiki diapazon we az nusgalary talap etmek ýaly köp artykmaçlygy hödürleýär.Mikroarraýlar, goşmaça DNK zondlary bilen maksatly miRNA-laryň duýgur we anyk gibridlenmegine esaslanýan miRNA kesgitlemek üçin ulanylýan başga bir usuldyr, ýöne mikroarraý maglumatlary seljermek köp wagt talap edýär.
Aýlanylýan miR-122 we Let-7, ýokary töwekgelçilikli toparlarda irki HCC-ni, HBV bilen baglanyşykly deslapky düwünleri we irki basgançakly HCC-ni anyklamakda peýdaly bolup biljekdigi habar berildi.76 Saý we ş.m.Let-7 maşgalasynyň (miR-92, miR-122, miR-125b, miR-143, miR-192, miR-16, miR-126 we miR-199a / b) agzalarynyň dowamly howp astyndadygyny anykladylar Gepatitli näsaglarda HCC.Let-7 maşgalasy, dowamly gepatit C. 77 miR-122 bilen baglanyşykly ýokary töwekgelçilikli toparlarda HCC-iň ösüşini çaklamak üçin täsirli bir biomarker bolup hyzmat edip biler, bagyr sirrozy bolan näsaglarda irki HCC-ni anyklamakda ýokary anyklaýyş takyklygy bar.78 Serum aýlanylýan MiR-107, HCC, 79 başlangyç döwürlerinde hem bahalandyryldy we töwekgelçilikli ilat arasynda gowy potensialy görkezdi.Zhou et al miRNA-laryň (miR-122, miR-192, miR-21, miR-223, miR-26a, miR-27a we miR-801) paneliniň HCC-ni dowamly gepatit B (CHB) we sirozdan tapawutlandyryp biljekdigini habar berdi. duýgurlygy degişlilikde 79,1% we 75%, aýratynlygy degişlilikde 76,4% we 91.1% boldy.80 HBV bilen baglanyşykly HCC-de, miR150 derejesiniň HCC bolmadyk hroniki HBV hassalary bilen deňeşdirilende ep-esli azalandygyny gördük (duýgurlyk 79.1%, aýratynlygy 76,5%).Sagdyn gözegçilikler bilen deňeşdirilende HCC-de -224 ýokarlandy we kiçi topar seljermeleri HBV bilen baglanyşykly HCC hassalarynda has ýokary derejäni görkezdi.gepatit B bilen baglanyşykly siroz we HCC hassalary, dürli gözegçiliklerde HCC-ni kesgitläp bilýän ýedi sany diferensial beýan edilen siRNA-ny öz içine alýan siRNA klassifikatoryny kesgitlediler;Irki barlagda AUC diapazony AFP meýletinçilerinden has gowudyr.Dört miRNA-nyň (miR-1972, miR-193a-5p, miR-214-3p we miR-365a-3p) HCC hassalaryny HCC ýok hassalardan tapawutlandyryp biljekdigine göz ýetirdiler.Bäş sany aşa aşa gysyjy miRNA (miR-122-5p, miR-125b-5p, miR-885-5p, miR-100-5p, we miR-148a-3p) esasanam HCC, siroz we CHB biomarkerlerinde HBV ýokançlygy hasaplanýar. miR-34a-5p, 85 ýaşly bagyr sirrozy üçin biomarker bolup biler we ýokary töwekgelçilikli ilatlarda HCC-ni ir barlamak üçin biomarker bolup biler.HCC-de iň köp öwrenilen lncRNA bagyr keselinde (HULC) ýokary derejede işjeňleşýär.Beýleki gözlegler, HCC hassalarynda aýlanýan HULC-yň diagnostika belligi hökmünde ulanylyp bilinjekdigini görkezdi, sebäbi bu lncRNA HCC hassalarynda sagdyn adamlar bilen deňeşdirilende ýokary derejede tertipleşdirilýär.71,86 Beýleki lnRNA-laryň arasynda LINC00152 ýokary AUC, duýgurlygy we aýratynlygy sebäpli iň oňat anyklaýyş lncRNA hasaplanýar.86 Bir gözlegde, LINC00152-iň periferiýa gan aňlatmasy adaty sagdyn gözegçiliklerden CHB we sirrozly näsaglara kem-kemden ýokarlandy we ahyrynda HCC-de iň ýokary boldy.HCC hassalarynyň plazmasynda circSMARCA5-iň aňladylyşynyň gözlegleri, HCC-de gepatitden siroz we prekanser zeperlenmelerine çenli peselmegini görkezdi.87 ROK egrileriniň seljermesi, bu sirkRNA-laryň gepatit ýa-da bagyr sirozy bilen kesellänleri, esasanam AFP derejesi 200 ng / mL-den pes bolanlary tapawutlandyrmak mümkinçiligini tassyklady.Mundan başga-da, Zhu HBV bilen baglanyşykly HCC hassalarynyň plazma nusgalarynda 13,617 siklik RNK-ny seljerdi we 6 sany siklik RNK-nyň HCC we HBV bilen baglanyşykly sirozda başgaça beýan edilendigini tassyklady, bu bolsa CRN-leriň peýdaly bolup biljekdigini görkezýär.bagyr keseli, skleroz hassalary ýaly ýokary töwekgelçilikli toparlary ir barlamak üçin bellikler.88
Ekzozomlar diametri 40–160 nm bolan membranaly wezikullardyr;köp öýjükli vesikullar öýjük membranasy bilen birleşýär we öýjükden daşary matrisa goýberilýär.Olarda lipidler, beloklar, RNK we DNK ýaly köp işjeň komponentler bar we HCC hem, HCC däl öýjükleriň arasynda aragatnaşykda möhüm rol oýnaýar.89,90 Ekzozomlar, gepatosit fibroblastlary we öýjükli öýjükleri, immun öýjüklerini, adaty gepatositleri we HCC öýjüklerini işjeňleşdirmek arkaly HCC-iň ösüşini kadalaşdyrýar.91 Ösümlik mikro-gurşawynda, çiş öýjükleri onkogenez, zaýalanmak we öýjükli signal bermek bilen baglanyşykly rak öýjüklerinden ýetişmedik öýjüklere köp mukdarda ekzozom öndürýär.92 Geçirilen gözlegler, ekzozomlaryň patologiki prosesler wagtynda onkogenleri adaty öýjüklere geçirip biljekdigini görkezdi, bu çişiň we metastazyň mehanizmlerinden biri bolup biler.93 Rak keseliniň ösmeginde ekzozomlaryň roly dinamiki we rak keseline mahsus bolup biler, 89 Eksosomlar öýjükli aragatnaşyk ionlaryna we öýjükli mikro-daşky täsirlere gatnaşyp bilýän alyjy öýjüklerde birnäçe maksatly genleri sazlamak üçin goňşy ýa-da uzak öýjükler tarapyndan içerkilaşdyrylyp bilner. öýjükli signalizasiýa we metabolizm.94 Ekzozom ýük molekulalarynyň häsiýetnamalary we dinamiki üýtgemeleri ene-atanyň çiş öýjükleriniň aýratynlyklaryny we dinamiki üýtgemelerini gönüden-göni görkezýär, 95 bu hem rak keselini anyklamakda we çaklamakda, şeýle hem antikanser terapiýasyna aýratyn jogap bermegi üçin esas bolup durýar. ..96
Ekzozomlary izolirlemek we derňemek üçin adaty laboratoriýa usullary, ultramelewşe, süzgüç, ululygy aýyrmak hromatografiýasy, immunoaffiniti arassalamak, günbatar blotlama, ferment bilen baglanyşykly immunosorbent barlagy (ELISA), PCR we akym derňewi ýaly çylşyrymly, köp basgançakly we köp wagt talap edýär.mikro / nanotehnologiýany ulanýan miniatýurlaşdyrylan ulgamlar we laboratoriýa-çip platformalary ekzozomlaryň situ izolýasiýasynda çalt, amatly bolmagy üçin giňden ösdürilýär.Nanoparticle yzarlamak derňewi (NTA), magnit nanopartikullar we polihidroksiýalkanoatlar ýaly usullary öz içine alýan ekzozomlaryň ululygyny we konsentrasiýasyny häsiýetlendirmek üçin giňden ulanylýan usuldyr.Mikrofliid we elektrohimiýa usullary hem ýokary hasyldaky ekzozomlary çalt kesgitläp biler.
Ekzosomal beloklar HCC diagnozy üçin möhüm belliklerdir.Arbelaiz gözleginde, HCC-den alnan ekzozomlarda 98 RasGAP SH3 birleşdiriji belok (G3BP) we polimer immunoglobulin reseptorynyň (PIGR) derejesi ep-esli ýokarlandy we iki belokyň birleşdirilen netijeliligi AFP-den ýokarydy.Demiriň aşa köp bolmagy HCC-iň ösmegine goşant goşýan möhüm faktor.Tseng, hepcidiniň HCC garşylygynda möhüm rol oýnap biljekdigini habar berdi.99 HCC hassalarynyň serasyndan alnan ekzozomlar, sagdyn kärdeşlerine garanyňda epcidin mRNA görnüşleriniň ep-esli köpdügini görkezýär, bu bolsa hepcidiniň HCC üçin täze anyklaýyş biomarker bolup biljekdigini görkezýär.100 HCC tarapyndan öndürilen ekzozomlardaky 14-3-3ζ belok, T öýjükleriniň işjeňleşmegini, köpelmegini we tapawudyny azaldyp biler we T öýjüginiň kadalaşdyryjy T öýjüklerine öwrülmegine sebäp bolup biler, netijede T öýjükleriniň azalmagyna sebäp bolup biler.101 Bu, immun gözegçiliginden çişiň gaçmagyny derňeýän birnäçe gözleg bilen goldanýar, 102 HCC tumorigenezine goşant goşup biler.
Plazmada ýa-da serumda ecRNA-dan başga-da, RNK bilen baýlaşdyrylan ekzozomlar, çişiň irki barlagynda invaziv däl real wagt sahnasynda we çişiň ewolýusiýasyny we terapiýa täsirini kesgitlemek üçin ulanylyp bilner.HCC toparyndaky gan seriýasyndaky ekzosomal miRNA-21 derejesi CHB toparyna garanyňda 2,21 esse, HCC toparynda bolsa sagdyn ilata garanyňda 5,57 esse ýokarydy.Wang gözleginde, AUC bahasy 0.83 (95% CI 0.74–0.93) we 0.94 (95% CI 0.88–1.00) bolan sirotik hassalar bilen deňeşdirilende, ekzozomlar HCC-ni ep-esli ýokarlandyrdy.104 Alnan maglumatlar, belli bir ekzosomal ýük molekulalarynyň onkogeneziň we HCC ösüşini kadalaşdyrmakdaky gatnaşygyny düşündirdi.105 MiR-221, miR-103, miR-181c, miR-181a, miR-93 we miR-26a seriniň aňlatmasy yzygiderli.we metastaz, we miR21 derejesi HCC hassalarynda sagdyn gözegçiliklere we CHB hassalaryna garanyňda has ýokarydy.102 LncRNA HCC-de anyklaýyş ähmiýetine eýe boldy.Geçirilen gözlegler, HCC hassalarynyň serasyndan alnan ekzozomlaryň, HCC ýok hassalara garanyňda ösüş faktoryny üýtgetmek arkaly işjeňleşdirilen LINC00161, LINC000635 we lncRNA derejeleriniň ep-esli ýokarydygyny we bu lncRNA-laryň TNM basgançagy we çişiň göwrümi bilen berk baglanyşyklydygyny görkezdi.110 Conigliaro we ş.m.CD90 + ekzozomlary, damar endotel ösüş faktorynyň (VEGF) çykarylyşyny we VEGF-R1 reseptor önümçiligini ep-esli ýokarlandyran, şeýlelik bilen angiogeneziň döremegine sebäp bolan ýokary derejeli lncRNAH19 aňlatmak üçin tapyldy.93 CircRNA-lar, ekzosomal ncRNA-laryň başga bir görnüşidir - görnüşleriň arasynda pes, ýöne durnukly derejede aňladylýar, circRNA-lar öýjük görnüşine, dokumanyň görnüşine, ösüş etabyna we kadalaşdyryjy işjeňlige mahsus aýratynlygy görkezýärler.111 circRNA irki we minimal invaziv rak üçin anyklaýyş biomarkerleridir.112 Soňky kliniki synaglar, HCC-ni çaklamakda aýratyn miRNA-laryň aýratynlygynyň ideal däldigini görkezdi.Şol sebäpli, birnäçe gözlegleri (meselem, miR-122 we miR-48a) AFP bilen bilelikde çylşyrymly ýüze çykarmak, irki HCC-ni kesgitlemegi we HCC-ni sirrozdan tapawutlandyryp biler.100
CHB we bagyr sirrozy bilen kesellänler, HCC-ni ösdürmek üçin iň köp ýaýran ýokary töwekgelçilik toparydyr.Riskokary töwekgelçilikli toparlar üçin, dowamly wirologiki jogap gazanylandan soň, HCC töwekgelçiligine esaslanýan tygşytly gözegçilik strategiýasy işlenip düzülmeli we irki barlag, ýokary çykdajyly gatnaşygy bolan HCC diagnozyny we bejergisini gowulandyrmagyň açarydyr2 ..Düwnük keselini irki barlamagyň usullarynyň köp çäklendirmeleri bar: rak keseliniň köp görnüşi üçin irki barlag usullary täsirli işlenmedi we adatça berjaý etmek pes bolýar.Adaty irki barlag usullary bilen deňeşdirilende, suwuk biopsiýa tehnologiýasynyň aç-açan artykmaçlyklary bar: seçip almagyň aňsatlygy, panragyň tapylmagy, gowy nusganyň köpelmegi we çişiň birmeňzeşligine täsirli jogap.Suwuk biopsiýa bilen baglanyşykly usullaryň tygşytlylygyny göz öňünde tutup, olaryň HCC barlagynda ulanylyşy yzygiderli synagdan geçirilmedi.Molekulalar derejesinde takyk kesgitlemekde öňegidişliklere garamazdan, suwuk biopsiýa maksatly hassalarda HCC-ni anyklamak üçin gaty gymmat, ultrases we magnit-rezonans tomografiýasy ýaly aýratyn şekillendiriş amallary bilen deňeşdirilende giňden ulanylmagyny çäklendirýär.113,114 Şeýle-de bolsa, ozalky gözleg, suwuk biopsiýanyň hil taýdan sazlanan ömri ýyllary (QALYs) taýdan ep-esli peýdany görkezendigini görkezdi.115 Aşgazanyň we nazofarinksiň irki karsinomasynda suwuk biopsiýanyň peýdalary hem görkezildi.116,117 Häzirki pikir, suwuk biopsiýa, çişleri ýüze çykarmakda we anyklamakda serum biomarkerlerini we radiologiki barlagy dolduryp biler.117 118
Häzirki edebiýata görä, suwuk biopsiýa tehnologiýasy bagyr keseli üçin ýokary töwekgelçilikli toparlary ir barlamakda ep-esli ýokary duýgurlygy we aýratynlygy görkezdi.Suwuk biopsiýanyň görnüşine garamazdan, HCC-ni ýokary töwekgelçilikli adamlardan tapawutlandyryp biler, ýokary töwekgelçilikli we sagdyn adamlaryň arasyndaky tapawutlar aýdyň bolany üçin irki barlagyň möhümdigini görkezýär.ctDNA-nyň gysga ýarym ömri bar we HCC-ni ýüze çykarmak üçin ulanylyp bilner, şonuň üçin çişden alnan CDNA-daky islendik üýtgeşmeler, esasanam kiçi çişler üçin çişiň ösüşiniň hakyky subutnamasyny berip biler.CtDNA-nyň ýokary derejesi rak keseliniň ösüşini we ýaýramagyny görkezýär we ösüşiň we gaýtalanmagyň irki görkezijisidir.Mundan başga-da, ctDNA-nyň netijelerine esaslanyp, hassalar aýratyn bejergini we yzarlamany alyp bilerler.119 Aýratyn metilizasiýa meýdançalary, HCC we sirhotik düwünleri ir kesgitlemek üçin AFP-den has gowy bellik bolup biler.HCC keselinde, CDNA-nyň ýokary derejesi mikrowaskulýar çozuşy we operasiýadan soňky gaýtalanmagy we metastazy görkezýär.Göçürme sanynyň üýtgemegi HCC hassalarynyň diri galmagy bilen baglanyşykly.CDNA bahalandyrmasy HCC-iň umumy bejergisine gatnaşyp biler we cDNA terapewtiki modulirlemegiň täsirli görkezijisi bolup biler diýip çaklamak bolar.CTDNA-da belli genetiki mutasiýa esaslanýan markerler netijeliligini çaklamak we neşe garşylygyny gözegçilikde saklamak üçin kliniki görkezmeler bilen kabul edildi.ctDNA synagy irki barlag üçin iň peýdaly suwuk biopsiýa guraly bolup biler.Şeýle hem, ýokary töwekgelçilikli HCC toparlarynyň irki barlagynda CTC-ler möhüm rol oýnaýar.HCC bilen baglanyşykly CTC-leriň dürli bellikleri, HCC-iň döremeginde, ösmeginde we gaýtalanmagynda aýratyn ähmiýete eýe.Membrananyň vesikullary hökmünde ekzozomlar öýjükli aragatnaşyklara, esasanam HCC öýjüklerine gatnaşýarlar.Aýlanylýan mikroRNA-lar ganda durnukly we şonuň üçin HCC-ni ir barlamak üçin has peýdaly bolup biler.Kem-kemden ekzosomal beloklar we RNK baý ekzozomlar tapyldy we olaryň HCC üçin çaklaýyş netijeliligi tassyklandy.Gyzykly tarapy, HCC-iň dürli etiologiýalary dürli mutasiýa bilen baglanyşykly bolup biler, şonuň üçin HCC-iň dürli etiologiýalaryna esaslanyp irki barlag üçin dürli biomarkerleri saýlap bileris.120
Şeýle-de bolsa, häzirki suwuk biopsiýa usullary durnuklylyk nukdaýnazaryndan şübheli we HCC-den irki barlagy ýa-da gözegçiligi özbaşdak amala aşyryp bilmeýär, ýöne şonda-da aýratyn barlag we diagnozyň üstüni ýetirip biler.121 Suwuk biopsiýanyň bir görnüşi hökmünde, ctDNA, CTC, cfRNA we ekzosoma bilen baglanyşykly AFP ýa-da PIVKA-II-ni ýüze çykarmak we şekillendirmek, HCC-iň irki diagnozynda we çaklamasynda geljegi uly goşundylar bar.Şeýle-de bolsa, ctDNA-nyň gana goýberilmeginiň takyk mehanizmi entek düşündirilmeli.CtDNA-nyň esasy biologiki aýratynlyklaryny ýüze çykarmak, marker hökmünde ulanylmagyny aňsatlaşdyryp biler.Dolanyşykda az mukdarda ctDNA we berk nusga işlemek talaplary HCC-de cDNA kesgitlemesini kliniki taýdan durmuşa geçirmek üçin kynçylykdyr.Mundan başga-da, genetiki mutasiýa kanserogenleri takyk kesgitlemäge mümkinçilik berýän aýratyn aýratynlyklara eýe däldir.Adaty dokumalarda birnäçe genetiki we somatik wariantlar hem barlygy sebäpli, suwuk biopsiýa bilen kesgitlenen genetiki mutasiýa, HCC üçin irki barlagda çäkli peýdaly bolup biler.122 CDNA-ny çiş däl DNK-dan tapawutlandyrmaga kömek edýän oňat kesgitlenen peýdaly gen nyşanlarynyň we biomarkerleriň çäklendirmeleri cDNA-ny ulanmakda iň möhüm meselelerdir.CTC-leri ýüze çykarmak üçin duýgur we anyk bellikleriň peýdalylygynyň bolmazlygy.Diňe metastatiki potensialy bolan ýaşaýyş öýjükleri tapyldy we CSC baýlaşdyrylan markerleriň optimal utgaşmasy belli däldi.Medeniýet üçin CTC-leri izolýasiýa etmek we olaryň mutasiýa profiline baha bermek hem kyn mesele.Ekzozomlary kesgitlemek, izolýasiýa etmek we arassalamak bilen baglanyşykly kynçylyklar sebäpli, belli bir molekulýar mehanizm henizem düşnüksiz we ekzozomlar we HCC mehanizmi boýunça geçirilen öňki gözlegler çuňňur bolmady, miRNA-laryň, lncRNA-laryň we beloklaryň ekzozomlara bölünişi , we ekzozomyň kabul edilmeginiň belli bir görnüşdigi belli däl.HCC-ni anyklamak we bejermek üçin ekzozomlary ulanmak henizem deslapky döwürde.Gany ýygnamak üçin ulanylýan turbalaryň görnüşi, ganyň mukdary, nusga saklamak we ýüze çykarmak, izolýasiýa we baýlaşdyrmak ýaly suwuk biopsiýa proseduralarynyň standartlaşdyrylmagy, lukmançylyk merkezleriniň arasyndaky tapawutlar sebäpli adaty kliniki tejribede ulanylmagynyň öňüni alyp biler.Suwuk biopsiýanyň irki barlagda, diagnozda, netijelilige baha bermekde we HCC-ni çaklamakda täsiri, esasanam ýokary töwekgelçilikli toparlar üçin öwrenilmeli.Suwuk biopsiýa tehnologiýasy uly potensiala eýe we ýakyn wagtda bagyr keseliniň kliniki tejribesinde giňden ulanylmagyna garaşylýar.
1. Sung H., Furli J., Siegel RL we ş.m.Global düwnük statistikasy 2020: GLOBOCAN 185 ýurtda 36 görnüşli düwnük keselinden we ölüminden hasaplaýar.CA rak keseli J klinikasy.2021; 71 (3): 209-249.doi: 10.3322 / caac.21660
2. Milli saglyk toparynyň baş edarasy.Ilkinji bagyr keselini anyklamak we bejermek üçin ölçegler (2022 neşir) [J].Kliniki bagyr keselleri Journalurnaly, 2022, 38 (2): 288-303.doi: 10.3969 / j.issn.1001-5256.2022.02.009
3. Zhou J, Sun H, Wang Z we ş.m.Gepatosellüler karsinomany anyklamak we bejermek boýunça görkezmeler (2019 neşir).Bagyr keseli.2020; 9 (6): 682-720.doi: 10.1159 / 000509424
4. Kokudo N, Takemura N, Hasegawa K we ş.m.Geposellüler karsinoma üçin kliniki tejribe görkezmeleri: Liverapon bagyr keselleri jemgyýeti, 2017 (JSH-HCC 4-nji görkezmeler), 2019 täzelenmesi.Bagyr keseliniň suw howdany.2019; 49 (10): 1109–1113.doi: 10.1111 / hepr.13411
5. Barrera-Saldana HA, Fernandes-Garza LE, Barrera-Barrera SA Dowamly bagyr keselinde suwuk biopsiýa.Ann Hepato.2021; 20: 100197.doi: 10.1016 / j.aohep.2020.03.008
6. Tai TKYu., Tan P.Kh.Suwuk döş mäziniň biopsiýasy: gönükdirilen syn.Arch Pathol Lab Med.2021; 145 (6): 678–686.doi: 10.5858 / arpa.2019-0559-RA
7. Kanval F., Bagyr öýjükli karsinoma üçin ýeke-täk AG gözegçiligi: häzirki öňdebaryjy tejribe we geljekki ugurlar.Gastroenterologiýa.2019; 157 (1): 54-64.doi: 10.1053 / j.gastro.2019.02.049
8. Researchewropa gözleg birleşigi L, Europeanewropa guramasy R, C terapewtika.Kliniki görkezmeler EASL-EORTC: gepatosellüler karsinomany bejermek.J Heparin.2012; 56 (4): 908–943.doi: 10.1016 / j.jhep.2011.12.001
9. Zhang G., Ha SA, Kim HK we ş.m.AFP we HCCR-1-iň kiçi gepatosellüler karsinomada peýdaly serologiki bellikler hökmünde utgaşdyrylan derňewi: geljegi uly bolan gözleg.Dis Mark.2012; 32 (4): 265–271.doi: 10.3233 / DMA-2011-0878
10. Çen S, Çen H, Gao S we ş.m.Gepatit B wirusy bilen baglanyşykly bagyr keselinde plazma mikroRNA-125b-iň diferensial aňlatmasy we gepatit B wirusy bilen ýüze çykýan gepatosellüler karsinomanyň anyklaýyş potensialy.Bagyr keseli.2017; 47 (4): 312-320.doi: 10.1111 / hepr.12739
11. Halle PR, Foster F., Kudo M. we ş.m.Gepatosellüler karsinomada alfa-fetoproteiniň biologiýasy we ähmiýeti.Bagyr int.2019; 39 (12): 2214–2229.doi: 10.1111 / liv.14223
12. Omata M, Çeng AL, Kokudo N we ş.m.Aziýa-Pacificuwaş umman sebitinde gepatosellüler karsinomany bejermek üçin kliniki görkezmeler: 2017 täzelenmesi.Bagyr keselleriniň halkara guramasy.2017; 11 (4): 317–370.doi: 10.1007 / s12072-017-9799-9
13. Ksu Fei, Liang Li, He Wei we başgalar.Diňe PIVKA-II zardynyň anyklaýyş gymmaty ýa-da gepatosellüler karsinoma bolan hytaýly hassalarda AFP bilen bilelikde.Dis Mark.2021; 2021: 8868370.doi: 10.1155 / 2021/8868370
14. Durin L., Praradines A., Basset S. we ş.m.Öýjükli kiçi öýjükli rak, plazma däl gülkünç suwuklyk biopsiýasy: çişe has ýakyn!öýjük.2020; 9 (11).doi: 10.3390 / öýjükler9112486
15. Mader S, Pantel K. Suwuk biopsiýa: häzirki ýagdaýy we geljegi.Bejergi Onkol Res.2017; 40 (7-8): 404-408.doi: 10.1159 / 000478018
16. Palmirotta R, Lovero D, Cafforio P we ş.m.Suwuk esasly rak biopsiýasy: kliniki onkologiýada multimodal anyklaýyş guraly.Adv Med Onkol.2018; 10: 1758835918794630.doi: 10.1177 / 1758835918794630
17. Mandel P., Metais P. Adam plazmasyndaky nuklein kislotalary.CR Sok Biol Fil.1948; 142 (3-4): 241-243.
18. Mouliere F, Chandrananda D, Piskorz AM we ş.m.Bölekleriň ululygynyň derňewi arkaly aýlanýan çiş DNK-ny has giňişleýin kesgitlemek.Ylym lukmançylygy terjime edýär.2018; 10: 466.doi: 10.1126 / scitranslmed.aat4921
19. Underhill HR, Kitzman JO, Hellwig C. we ş.m.Aýlanylýan çiş DNK bölekleriniň uzynlygy.PLOS genleri.2016; 12 (7): e1006162.doi: 10.1371 / .urnal.pgen.1006162
20. Cheng F, Su L, Qian C. Aýlanylýan çiş DNK: suwuk esasly rak biopsiýasynda geljegi uly biomarker.maksatly çiş.2016; 7 (30): 48832–48841.doi: 10.18632 / onkotarget.9453
21. Bettegowda S., Sauzen M., Leary RJ we ş.m.Adam keseliniň irki we giç döwürlerinde aýlanylýan çiş DNK-ny ýüze çykarmak.Ylym lukmançylygy terjime edýär.2014; 6 (224): 224ra24.doi: 10.1126 / scitranslmed.3007094
22. Mehes G. Gaty rak keseliniň mutasiýa çaklaýyş derňewi üçin suwuk biopsiýa: patologyň nukdaýnazary.J Biotehnologiýa.2019; 297: 66-70.doi: 10.1016 / j.jbiotec.2019.04.002
[PubMed] 23. Lenarts L, Tuweri S, atsatsenko T we ş.m.Plazma DNK barlagyny aýlap, çişiň ir ýüze çykarylmagy: ses ýa-da umyt?Belgiýanyň kliniki kanuny.2020;75 (1): 9-1 doi: 10.1080 / 17843286.2019.1671653
24. Nishida N. Gepatit wirusynyň we garramagyň adam gepatokarsinogenezinde DNK metilizasiýasyna täsiri.Gistopatologiýa.2010; 25 (5): 647–654.doi: 10.14670 / HH-25.647
Iş wagty: 23-2022-nji sentýabr
